به احتمال زیاد برای شما هم پیش آمده است که ماشین استارت میخوره روشن نمیشه. در این شرایط فکر شما به سمت باتری و استارت خودرو می‌رود. گاهی یک قطعه کوچک و ظریف به‌نام فیوز می‌تواند علت اصلی این مشکل باشد؛ اما کدام فیوز باعث روشن نشدن ماشین میشود ؟ در این مقاله با ۶ فیوز کلیدی آشنا می‌شوید که خرابی هرکدام ممکن است مانع از روشن‌شدن ماشین شما شود. اگر می‌خواهید به‌جای هزینه‌های سنگین تعمیرات، ابتدا از ساده‌ترین عوامل شروع کنید، این راهنما برای شما است. پس با ما همراه باشید تا بتوانید مشکل ماشین خودتان را برطرف کنید.
فیوز کامپیوتر خودرو
فیوز واحد کنترل موتور (ECU/PCM/ECM) بخش حساسی از جعبهٔ فیوز است که بخشی از تغذیهٔ این واحد را محافظت می‌کند. در بسیاری از خودروها تغذیهٔ ECU از چند فیوز و رله تأمین میشود (نام‌ها ممکن است EFI، ECM، PCM و … باشند). اگر فیوز تغذیهٔ ECU بسوزد، واحد کنترل موتور خاموش شده یا عملکردهای حیاتی مانند کنترل جرقه، تزریق سوخت و مدیریت آوانس را از دست می‌دهد.
علت خرابی فیوز ECU
خرابی فیوز ECU می‌تواند برای بسیاری از صاحبان خودرو گیج‌کننده باشد. شناخت دلایل رایج سوختن این فیوز برای عیب‌یابی و حفظ عملکرد روان سیستم‌های کنترلی موتور و قطعات برقی مرتبط ضروری است. در ادامه چند دلیل متداول برای این مشکل آورده‌ایم:
- اتصال کوتاه و اضافه‌بار: اتصال کوتاه، یکی از اصلی‌ترین تهدیدها برای فیوزها، از جمله فیوز ECU است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که یک اتصال ناخواسته و با مقاومت کم در مدار ایجاد شود و باعث عبور جریان زیاد شود. این جریان ناگهانی بیشتر از ظرفیت فیوز است و باعث سوختن آن میشود.
- فرسودگی و کهنگی فیوزها: حتی بدون بروز مشکلاتی مانند اتصال کوتاه یا اضافه‌بار، فیوزها می‌توانند بر اثر گذر زمان و استفاده مداوم خراب شوند. نوار فلزی داخل فیوز ممکن است به مرور دچار خوردگی یا اکسیداسیون شود؛ در نتیجه در برابر جریان عادی هم ضعیف و شکننده خواهد شد. اگر فیوز ECU بلافاصله پس از گذاشتن دوباره می‌سوزد، این نشانهٔ قوی وجود اتصال کوتاه یا قطعهٔ معیوب در مدار است و صرفاً تعویض فیوز مشکل را حل نمی‌کند. بررسی سیم‌کشی، کانکتورها و ارت‌ها ضروری است.
علائم خرابی فیوز ECU
وقتی فیوز ECU در یک خودرو بسوزد، مجموعه‌ای از علائم بروز می‌کند که می‌تواند بر عملکرد و کارایی خودرو تاثیر بگذارد. علائم می‌تواند متفاوت باشد؛ در برخی خودروها فیوز ECU باعث خاموش‌شدن کامل یا عدم روشن‌شدن خودرو میشود؛ در برخی دیگر ممکن است موتور به‌صورت بد کار کند، چراغ چک روشن شود یا عملکردهای خاصی قطع شوند. همیشه ابتدا دیاگ و چک تغذیهٔ فیوز را انجام دهید.
یکی دیگر از نشانه‌های رایج، سخت روشن‌شدن خودرو است. چون ECU نقش مهمی در مدیریت فرایند جرقه‌زنی موتور دارد، هرگونه اختلال در تامین برق آن می‌تواند مانع عملکرد صحیح ماژول جرقه و روشن شدن موتور شود. افت توان موتور هم از علائم آزاردهنده خرابی فیوز ECU است که با شتاب‌گیری ضعیف و مشکل در حفظ سرعت ثابت همراه میشود. وقتی ECU نتواند عملکرد موتور را بهینه تنظیم کند، توان خروجی کاهش پیدا می‌کند.
همچنین چراغ‌های هشدار روی داشبورد، به‌ویژه چراغ چک موتور یا نشانگر خرابی ECM/ECU، روشن می‌شوند و به راننده هشدار می‌دهند. در برخی موارد، سایر قطعات برقی خودرو مانند رادیو، شیشه‌های برقی یا حتی رله پمپ بنزین هم ممکن است دچار اختلال شوند که می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات گسترده‌تر برقی ناشی از سوختن فیوز ECM باشد.
فیوز پمپ بنزین
خودروهای مدرن از پمپ بنزین الکتریکی استفاده می‌کنند که داخل باک سوخت قرار دارد. این پمپ، سیستم سوخت‌رسانی را تحت فشار قرار می‌دهد و بنزین یا دیزل را به‌صورت دقیق در زمان مورد نیاز به انژکتورهای موتور می‌رساند تا احتراق به‌درستی انجام شود. بدون وجود فشار سوخت، موتور خودرو به‌سادگی روشن نمی‌شود یا بلافاصله پس از استارت خاموش میشود.
فیوز پمپ بنزین نقطه حفاظتی خاصی در مدار الکتریکی خودرو دارد که مخصوص پمپ بنزین طراحی شده است. وظیفه اصلی این فیوز ایجاد یک نقطه ضعیف کنترل‌شده است که در صورت عبور جریان بیش‌از حد، فیوز می‌سوزد و اتصال برق را قطع می‌کند. این عملکرد از بروز آتش‌سوزی‌های احتمالی یا آسیب جدی به قطعات برقی ناشی از اتصال کوتاه، مشکلات سیم‌کشی یا خرابی موتور پمپ بنزین جلوگیری می‌کند.
علت خرابی فیوز پمپ بنزین
علل شایع سوختن فیوز پمپ بنزین معمولاً عبارت‌اند از:
- اتصال کوتاه در سیم‌کشی یا سوکتِ پمپ
- خرابی داخلی پمپ (که باعث کشیدن جریان بیش از مقدار نامی میشود)
- رله یا کنترلر پمپ معیوب
- خوردگی یا آب‌خوردگی کانکتورها
- استفاده از فیوز یا نصب نامناسب
- نقص مستقیم در آلترناتور (دینام) دلیل شایع نیست مگر در موارد نادرِ ایجاد اسپایک ولتاژ
علائم خرابی فیوز پمپ بنزین
وقتی‌که این فیوز پمپ بنزین خراب شود، عملکرد پمپ دچار اختلال میشود و مشکلاتی مختلفی بروز می‌کند. در ادامه به بررسی علائم رایج خرابی فیوز پمپ بنزین پرداخته‌ایم تا شما بتوانید به‌موقع این مشکل را شناسایی و رفع کنید:
- روشن‌شدن چراغ موتور خودرو
- روشن نشدن خودرو
- بی صدا بودن پمپ بنزین
- عملکرد ضعیف موتور خودرو
- کاهش توان، مکث یا خاموشی ناگهانی موتور، و عدم شنیدن صدای پمپ در حالت ON
فیوز استارت
فیوز استارت با تامین انرژی لازم برای روشن‌کردن خودرو، فرایند جرقه‌زنی صحیح را امکان‌پذیر می‌کند. بنابراین، هرگونه مشکل در این فیوز می‌تواند مانع روشن شدن خودرو شود. وقتی فیوز استارت خراب شود، موتور خودرو به درستی نمی‌چرخد و از این رو مراقبت و اطمینان از سلامت آن بسیار اهمیت دارد.
پس برای پاسخ به این سوال که کدام فیوز باعث روشن نشدن ماشین میشود، می‌توان گفت که فیوز استارت یکی از آن‌ها است؛ چراکه این فیوز برق لازم را از باتری دریافت و آن را به سولنوئید استارت (solenoid) یا رلهٔ استارت منتقل می‌کند. این انتقال برق باعث فعال‌شدن موتور استارت و در نتیجه چرخیدن موتور خودرو میشود. به عبارتی، فیوز استارت جریان الکتریکی را از باتری به شیر برقی ارسال می‌کند تا موتور به حرکت درآمده و خودرو روشن شود.
علت خرابی فیوز استارت
خرابی فیوز استارت می‌تواند چندین دلیل مختلف داشته باشد. شما برای شناسایی این مشکل باید با دلایل این مشکل به صورت کامل آشنا باشید. در زیر به بررسی چهار علت اصلی خرابی فیوز استارت پراید و سایر خودروها… پرداخته‌ایم:
- آسیب یا مشکل در سیم‌کشی: یکی از دلایل اصلی خرابی فیوز استارت، مشکلات مربوط به سیم‌کشی خودرو است. گاهی خودرو تلاش می‌کند استارت بزند اما موتور به دلیل کمبود جریان برق کافی نمی‌چرخد.
- گرمای بیش‌از حد: فیوز استارت وظیفه انتقال انرژی را دارد و جریان ولتاژ بالا و مداوم از آن عبور می‌کند. این جریان می‌تواند باعث افزایش دمای فیوز شود و در صورت تحمل نکردن گرمای زیاد، فیوز را ذوب کند و بسوزد.
- آلودگی و کثیفی: آلودگی‌ها و کثیفی‌ها می‌توانند جریان برق را مختل کنند و عملکرد فیوز را کاهش دهند که در نهایت باعث سوختن زودرس آن میشود. به‌همین دلیل تمیزی و بررسی منظم فیوز اهمیت زیادی دارد.
- فرسودگی قطعه: فیوز استارت هم مانند سایر قطعات الکترونیکی، پس از استفاده طولانی مدت دچار فرسودگی میشود و کارایی خود را از دست می‌دهد.
علائم خرابی فیوز استارت
اگر خودرویتان به درستی روشن نمی‌شود، احتمالا فیوز استارت مشکل دارد. آشنایی با علائم خرابی این فیوز به شما کمک می‌کند تا به‌موقع نسبت به تعمیر یا تعویض آن اقدام کنید. مهم‌ترین نشانه‌های خرابی فیوز استارت عبارت‌اند از:
- شنیدن صدای کلیک هنگام چرخاندن سوییچ می‌تواند به معیوب بودن سولنوئید، اتصالات باتری یا کاهش ولتاژ اشاره کند. اما اگر فیوز یا fusible link مدار استارت کاملاً قطع شده باشد، معمولاً هیچ صدایی از استارت شنیده نخواهد شد.
- خاموش شدن ناگهانی خودرو
- خرابی باتری
- بوی پلاستیک ذوب شده
فیوز باتری خودرو
فیوزِ اصلی باتری (که گاهی به‌صورت fusible link یا فیوز بزرگ در نزدیکی ترمینال مثبت باتری نصب میشود) نقش حفاظت از مدارهای اصلی و جلوگیری از جریان‌های خطرناک را دارد. زیرا این جریان اضافی می‌تواند باعث مشکلاتی در سیستم‌های الکتریکی شود. در صورت افزایش ناگهانی جریان با ظرفیت بیش‌از حد مجاز، فیوز باتری فعال شده و فورا جریان برق را قطع می‌کند تا از آسیب بیشتر به قطعات الکترونیکی باتری جلوگیری کند. معمولا فیوزهای باتری به‌طور گسترده در سیستم‌های الکتریکی خودروهای معمولی و برقی، دستگاه‌های الکترونیکی و سیستم‌های انرژی خورشیدی استفاده می‌شوند.
علت خرابی فیوز باتری خودرو
فیوز باتری ممکن است به دلایل مختلفی خراب یا بسوزد که این موضوع می‌تواند باعث اختلال در سیستم برق خودرو شود. در ادامه مهم‌ترین علت‌های سوختن فیوز باتری آمده است:
- جریان بیش‌از حد: یکی از دلایل اصلی سوختن فیوز باتری، عبور جریان الکتریکی بیش‌از ظرفیت فیوز است. همچنین استفاده از وسایل الکتریکی با توان بالاتر از حد مجاز فیوز می‌تواند باعث سوختن آن و قطع سریع جریان برق شود.
- اتصال کوتاه: وجود کابل‌های آسیب‌دیده یا اتصال کوتاه داخلی در باتری می‌تواند موجب سوختن فیوز شود. اگر بین قطب مثبت و منفی باتری اتصال مستقیم ایجاد شود، خطر اتصال کوتاه بالا می‌رود.
- فرسودگی و کهنگی فیوز: فیوزهایی که مدت زمان زیادی در سیستم استفاده می‌شوند و در معرض لرزش یا حرارت زیاد قرار گرفته‌اند، احتمالا ضعیف شده و در نهایت قطع شوند.
- نصب یا انتخاب نامناسب فیوز: انتخاب فیوز با ظرفیت کمتر از نیاز سیستم، باعث گرم‌شدن سریع و قطع فیوز میشود. همچنین نصب نادرست فیوز باعث اتصال نامطمئن و قطع شدن آن خواهد شد.
علائم خرابی فیوز باتری خودرو
وقتی فیوز خودرو دچار مشکل میشود، با دقت در برخی نشانه‌های هشداردهنده می‌توان به سادگی این خرابی را شناسایی کرد. از جمله علائم خرابی فیوز باتری خودرو می‌توان موارد زیر را نام برد:
- روشن نشدن خودرو
- کم نور شدن چراغ‌ها
- عملکرد نادرست سیستم‌های برقی
- صدای تق‌تق یا کلیک از استارت
- سوختن مکرر فیوزها
- بوی سوختگی یا علائم داغ شدگی در جعبه فیوز
- عدم عملکرد رادیو
- از کار افتادن بخاری یا کولر
- مشکل در چراغ‌های عقب یا ترمز
اگر فیوزِ اصلی یا fusible link بسوزد، ممکن است کل سیستم‌های خودرو خاموش شوند. در صورت تکرار سوختن فیوزهای پلِی، حتماً مدار و اتصالات را دقیقاً بررسی کنید.
فیوز چراغ خودرو
فیوز چراغ خودرو یک قطعه ایمنی است که برای محافظت از مدارهای الکتریکی چراغ‌ها در برابر جریان بیش‌از حد طراحی شده است. اگر جریان الکتریکی از حد مجاز بیشتر شود، فیوز ذوب میشود و مدار را قطع و از آسیب دیدن چراغ‌ها و سایر قطعات الکتریکی خودرو جلوگیری می‌کند. وظیفه فیوز چراغ خودرو محافظت از چراغ‌ها، جلوگیری از آتش‌سوزی و حفاظت از سایر قطعات است.
در خودروهای جدید کنترل چراغ‌ها اغلب توسط ماژول بدنه (BCM / Body Control Module) مدیریت میشود؛ در این حالت فیوز مرتبط ممکن مستقل یا بخشی از مداری باشد که توسط BCM کنترل میشود — پس باز هم توصیه به بررسی نقشهٔ مداری خودروی خاص کنید.
علت خرابی فیوز چراغ خودرو
وقتی فیوز چراغ خودرو خراب شود، چراغ‌ها ممکن است ناگهان خاموش شوند یا به درستی کار نکنند. درک علت‌های اصلی خراب شدن این فیوز به شما کمک می‌کند تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنید و ایمنی رانندگی خود را حفظ نمایید:
- اتصال کوتاه: اتصال کوتاه زمانی رخ می‌دهد که جریان الکتریکی مسیر ناخواسته‌ای به زمین پیدا کند.
- اضافه بار: اگر چراغ‌ها جریان بیشتری از ظرفیت فیوز بکشند، فیوز می‌سوزد.
- لامپ‌های معیوب یا سیم‌کشی خراب: لامپ‌ها یا سیم‌های آسیب‌دیده می‌توانند باعث کشیدن جریان بیش‌از حد و سوختن فیوز شوند.
علائم خرابی فیوز چراغ خودرو
علائم خرابی فیوز چراغ خودرو می‌تواند شامل از کار افتادن ناگهانی چراغ‌های جلو یا عقب، چراغ‌های ترمز، چراغ‌های کوچک، چراغ‌های مه‌شکن یا چراغ‌های داخل کابین باشد. همچنین، ممکن است با عملکرد نادرست سیستم‌های برقی خودرو مانند چشمک‌زدن چراغ‌ها، ایجاد صداهای غیرعادی در رادیو مواجه شوید. در برخی موارد، ممکن است بوی سوختگی یا گرم شدن بیش‌از حد جعبه فیوز را هم تجربه کنید.
فیوز سیستم ضد سرقت خودرو
فیوز سیستم ضد سرقت خودرو وظیفه دارد مدار دزدگیر را در برابر عبور جریان زیاد ایمن نگه دارد. معمولا این فیوز درون جعبه فیوز اصلی یا به‌صورت جداگانه در نزدیکی آن نصب میشود و در صورت بروز اتصال کوتاه یا اضافه‌بار، جریان برق مدار را قطع می‌کند. دستکاری فیوزهای مرتبط با سیستم‌های ایمنی یا استارت به‌منظور جلوگیری از سرقت توصیه نمی‌شود و ممکن است عواقب ایمنی یا عملکردی داشته باشد. برای امنیت، از راه‌حل‌های استاندارد (ایموبیلایزر کارخانه‌ای، رلهٔ ایمنی نصب‌شده طبق دستور سازنده یا قفل مکانیکی) استفاده کنید.
علت خرابی فیوز سیستم ضد سرقت
علت اصلی سوختن فیوز سیستم ضد سرقت خودرو می‌تواند ناشی از اتصال کوتاه در سیستم الکتریکی، نصب تجهیزات جانبی پرمصرف یا استفاده از فیوزهای نامناسب یا بی‌کیفیت باشد. همچنین، خرابی در دینام، نوسانات شدید برق یا حتی خرابی خود سیستم ضد سرقت هم می‌تواند باعث سوختن فیوز شود.
علائم خرابی فیوز سیستم ضد سرقت
علائم خرابی فیوز سیستم ضد سرقت می‌تواند شامل روشن نشدن خودرو، اختلال در عملکرد قفل‌ها و دزدگیر، و یا روشن شدن چراغ هشدار ایموبلایزر باشد. درصورتی که فیوز مربوط به سیستم ضد سرقت خودرو خراب شده باشد، احتمالا خودرو به طور کلی استارت نخورد یا سیستم‌های امنیتی آن به درستی عمل نکنند. همچنین، بوی سوختگی از جعبه فیوز و یا گرم شدن بیش‌از حد آن هم می‌تواند از علائم خرابی فیوز باشد.
چگونه تشخیص دهیم کدام فیوز موجب روشن نشدن ماشین شده است؟
برای تشخیص اینکه کدام فیوز باعث روشن نشدن ماشین میشود ، ابتدا باید جعبه فیوز را پیدا کنید. سپس با کمک دفترچه راهنمای خودرو، فیوزهایی را که مربوط به سیستم استارت، باتری یا پمپ بنزین هستند شناسایی کنید. هر فیوز را به‌صورت چشمی بررسی کنید؛ سوییچ را در وضعیتی قرار دهید که مدار تحت بررسی روشن شود (Ignition ON). با مولتی‌متر ولتاژ را در سمت ورودی فیوز و سپس سمت خروجی اندازه بگیرید. اگر ورودی ولتاژ دارد ولی خروجی نه، فیوز قطع است. اگر فیوز سالم است ولی مدار کار نمی‌کند، رله‌ها و سیم‌کشی را بررسی کنید. اگر نوار فلزی داخل آن شکسته یا ذوب شده باشد، آن فیوز سوخته است. در صورت سوختگی، فیوز را با نمونه‌ای هم آمپراژ تعویض کنید تا از آسیب به سیستم برق خودرو جلوگیری شود.
چگونه فیوز سالم را از فیوز سوخته تشخیص دهیم؟
هنگامی‌که مشکوک به سوختن فیوز شدید، خودرو را خاموش کنید و جعبه فیوز اصلی را که در زیر داشبورد در سمت پای راننده قرار دارد، پیدا کنید. البته ممکن است جعبه فیوز دوم هم زیر کاپوت باشد. محل دقیق هر کدام را در دفترچه راهنمای خودرو خود پیدا کنید.
در اکثر موارد، داخل جعبه فیوز نقشه‌ای وجود دارد که موقعیت و نام هر فیوز را نشان می‌دهد و به شما کمک می‌کند فیوز مرتبط با قطعه خراب را پیدا کنید. اما به نقشه دقت کنید؛ چراکه خودروهای معمولی ممکن است بیش‌از ۳۰ فیوز داشته باشند و خودروهای پیشرفته‌تر با تجهیزات بیشتر، دو تا سه برابر این تعداد فیوز دارند.
پس از شناسایی فیوز درست، آن را با استفاده از انبرک مخصوص یا انبردست به آرامی بیرون بکشید و به صورت بصری بررسی کنید. فیوز سوخته به‌راحتی قابل تشخیص خواهد بود؛ چراکه رشته فلزی داخل آن ذوب یا سوخته شده است. همچنین می‌توانید از ابزارهای تشخیصی بدون نیاز به بیرون کشیدن آن استفاده کنید.
چگونه فیوز سوخته ماشین را تعویض کنیم؟
تعویض فیوز سوخته می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر در سیستم‌های برقی جلوگیری کند. شما با یادگیری مراحل درست تعویض فیوز، می‌توانید به سرعت و بدون نیاز به تعمیرکار، این مشکل رایج را رفع کنید. در این ادامه روش گام‌به‌گام تعویض فیوز سوخته ماشین آورده شده است: قبل از تعویض فیوز دقت کنید که:
- خودرو را خاموش و کلید را بردارید.
- برای فیوزهای بزرگ یا هر زمانی که احتمال ایجاد اتصال کوتاه یا جرقه وجود دارد، ابتدا کابل منفی باتری را قطع کنید.
- برای فیوزهای کوچکِ داخلی (فیوزهای تیغه‌ای معمولی) معمولاً قطع باتری لازم نیست اما انجامش ایمن‌تر است. همیشه فیوز جایگزین را با همان مقدار آمپراژ و نوع، قرار دهید و از گذاشتن فیوز با آمپراژ بالاتر اجتناب کنید.
- شناسایی فیوز جایگزین
- تهیه فیوز جایگزین
- درآوردن فیوز سوخته
- قرار دادن فیوز جدید
- اتصال مجدد باتری و تست
نکته مهم این است که هنگام تعویض فیوز، هیچ‌گاه از فیوز با آمپر بالاتر استفاده نکنید.
سخن پایانی
به‌طور کلی، فیوزها نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در عملکرد صحیح سیستم‌های برقی خودرو دارند؛ در نتیجه خرابی هر یک از آن‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند روشن نشدن خودرو شود. در این مقاله با ۶ فیوز مهم آشنا شدیم که خرابی آن‌ها علت اصلی بروز این مشکل است. شناخت علائم خرابی و دلایل سوختن این فیوزها به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید کدام فیوز باعث روشن نشدن ماشین میشود و برای برطرف کردن مشکل اقدام کنید.
سوالات متداول
آیا فیوز سوخته همیشه باعث روشن نشدن کامل ماشین میشود؟
خیر؛ فیوز سوخته همیشه باعث روشن نشدن کامل ماشین نمی‌شود؛ چراکه باتوجه به اینکه کدام فیوز سوخته باشد، ممکن است فقط بخشی از امکانات ماشین از کار بیفتد.
آیا تعویض فیوز خراب کار آسانی است؟
بله؛ تعویض فیوز خراب کار نسبتا آسانی است؛ اما باید نکات ایمنی را رعایت کرد.
آیا فیوزها در همه خودروها یکسان هستند؟
خیر؛ فیوزها در همه خودروها یکسان نیستند.
اگر بعد از تعویض فیوز ماشین باز هم روشن نشود، مشکل چیست؟
اگر بعد از تعویض فیوز ماشین همچنان روشن نشد، احتمالا مشکل از باتری، دینام، استارت، یا سایر قطعات الکتریکی و مکانیکی خودرو باشد
آیا میشود فیوزها را برای جلوگیری از سوختن تقویت کرد؟
خیر؛ تقویت فیوزها برای جلوگیری از سوختن ایده خوبی نیست و می‌تواند خطرناک باشد.
