خودرویی با کاپوت باز، راننده‌ای مضطرب و بخاری که از محفظه موتور بالا می‌زند، صحنه‌ای بسیار آشناست که حتما شما هم با آن روبه‌رو شده‌اید. بالا رفتن آمپر ماشین یا جوش آوردن زمانی رخ می‌دهد که موتور بیش از اندازه داغ شده و آمپر به ناحیه قرمز می‌رسد یا به اصطلاح آمپر می‌چسباند. بالا رفتن آمپر آب ماشین نشان‌دهنده افزایش غیرعادی دمای موتور است و اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، خسارات جدی را به خودرو وارد می‌کند. اما علت بالا رفتن آمپر ماشین چیست؟
رانندگی در سربالایی، تابستان و ترافیک سنگین از عمده‌ترین دلایل بالا رفتن آمپر ماشین هستند. ما در این مقاله قصد داریم به‌طور کامل دلایل بالا رفتن آمپر آب ماشین در ماشین‌های مختلف را بررسی و به شما خواهیم گفت که برای جلوگیری از آن باید چه کاری انجام داد.
بالارفتن آمپر چیست؟
داخل موتور ماشین مدام احتراق بنزین اتفاق می‌افتد و این فرایند با تولید حرارت بسیار زیاد همراه است. در صورت عدم کنترل حرارت، موتور دچار آسیب جدی می‌شود. برای جلوگیری از این موضوع خودروسازها از سیستم‌های خنک‌کننده‌‌ای اطراف موتور استفاده می‌کنند تا دمای آن را در محدوده ایمن نگه دارند. حالا اگر به هر دلیلی این چرخه خنک‌کنندگی دچار مشکل شود، دمای موتور به سرعت بالا می‌رود.
در این وضعیت آمپر دمای موتور از حالت عادی خود خارج و به سمت بالا حرکت می‌کند. این درست همان حالتی است که در اصلاح به آن می‌گویند: ماشین جوش آورده است! اگرچه بالا رفتن آمپر آب ماشین معمولا در فصل تابستان رخ می‌دهد، اما نباید تصور کرد که این مشکل فقط مختص فصل گرماست. حتی در فصل‌های سرد سال هم این امکان وجود دارد که موتور بیش از اندازه گرم و آمپر بالا برود.
نشانه‌های بالا رفتن آمپر
بالا رفتن آمپر ماشین نشانه‌های مختلفی دارد که در ادامه به‌طور مختصر آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
بررسی نشانه‌های بالا رفتن آمپر سمند، کوییک، تیبا و سایر خودروها | |
داغ بودن غیرعادی کاپوت | مقداری حرارت روی سطح کاپوت در زمان روشن بودن موتور طبیعی است. اما اگر کاپوت به حدی داغ شود که نتوان به آن دست زد، این می‌تواند نشانه‌ای از بالا رفتن آمپر ماشین کوییک، سمند و دیگر باشد. |
بلند شدن بخار یا دود از کاپوت | یکی از واضح‌ترین نشانه‌های بالا رفتن آمپر تیبا و دیگر خودروها، خروج بخار یا دود از زیر کاپوت است. این اتفاق معمولا زمانی رخ می‌دهد که مایع خنک‌کننده به نقطه جوش می‌رسد و در اثر فشار بخار از بخش‌های مختلف مانند درب رادیاتور، شلنگ‌ها و غیره نشت می‌کند. |
شنیدن صداهای نامتعارف | موتور وقتی در دمای بهینه کار می‌کند، عملکرد روانی دارد و صدای اضافی تولید نمی‌کند. اما اگر سیستم خنک‌کننده نتواند موتور را به خوبی سرد کند، عملکرد برخی قطعات به هم می‌ریزد. یکی از علائم این وضعیت شنیدن صداهای غیرعادی مانند تق‌تق یا ضربه‌های متناوب از موتور یا زیر کاپوت است. |
بوی سوختگی در کابین | اگر در حین رانندگی بوی نامطبوعی مانند سوختگی لاستیک یا پلاستیک سوخته احساس کردید، احتمال بالا رفتن آمپر ماشین وجود دارد. این بو می‌تواند ناشی از ذوب شدن عایق‌ها، قطعات پلاستیکی یا نشتی روغن داغ روی بخش‌های داغ موتور ایجاد می‌شود. |
کاهش محسوس قدرت موتور | بالا رفتن حرارت ماشین باعث می‌شود تا راندمان و قدرت موتور کاهش یابد. اگر متوجه شدید که خودرو شتاب قبلی را ندارد و در سربالایی‌ها جان می‌کند. دلیل این موضوع می‌تواند بالا رفتن آمپر ماشین باشد. |
حد نرمال آمپر ماشین چقدر است؟
محدوده نرمال دمای موتور خودرو بسته به شرایط رانندگی، نوع موتور خودرو و سیستم خنک‌کننده آن می‌تواند متفاوت باشد. اما به‌طور کلی بسیاری از کارشناسان حد نرمال آمپر ماشین را بین 80 تا 96 درجه سانتی‌گراد معرفی کرده‌اند.
- دمای بالاتر از 96 درجه سانتی‌گراد می‌تواند نشان دهنده وجود مشکلات مختلف در سیستم خنک‌کننده موتور است.
- دمای پایین‌تر از 80 درجه نیز می‌تواند این موضوع را نشان دهد که موتور به خوبی گرم نمی‌شود. این حالت نیز خطرناک است و می‌تواند نشانه خرابی ترموستات بازمانده باشد.
دلایل رایج بالارفتن آمپر ماشین
مهم‌ترین دلایل بالا رفتن آمپر پژو پارس و دیگر خودروها عبارت‌اند از:
خرابی سیستم خنک‌کننده خودرو
اولین و مهم‌ترین دلیل بالا رفتن آمپر ماشین، خرابی سیستم خنک‌کننده است. این سیستم وظیفه دارد تا دمای موتور را در محدوده استاندارد نگه دارد و اجازه ندهد تا موتور بیش‌ازحد داغ شود. اگر این سیستم به هر دلیلی دچار مشکل شود، موتور داغ و به دنبال آن آمپر ماشین نیز بالا می‌رود. نشتی، رسوب گرفتگی و خرابی فن خنک‌کننده می‌توانند در عملکرد این سیستم اختلال ایجاد کند.
مشکلات رادیاتور
رادیاتور نقش کلیدی در کاهش دمای مایع خنک‌کننده دارد. اگر این قطعه به هر دلیلی (رسوبات، زنگ زدن، نشتی و غیره) عملکرد مطلوبی نداشته باشد، فرایند خنک‌سازی موتور مختل و این اختلال باعث بالا رفتن آمپر ماشین خواهد شد. گرفتگی پره‌های رادیاتور با گردوغبار یا حشرات می‌تواند انتقال حرارت را تا حدود زیادی محدود کند. پس برای جلوگیری از مشکلات احتمالی هر از چند گاهی رادیاتور خود را به‌طور کامل بشویید.
خرابی شیلنگ‌ها و تسمه‌ها
شیلنگ‌ها وظیفه انتقال مایع خنک‌کننده از رادیاتور به بخش‌های مختلف موتور را دارند. تسمه‌ها هم نیروی مکانیکی لازم را به پمپ آب و فن منتقل می‌کنند. پوسیدگی، ترک خوردگی یا نشتی در این قطعات باعث کاهش جریان مناسب مایع خنک‌کننده و در نهایت بالا رفتن دمای موتور می‌شود. بررسی منظم این قطعات و تعویض به‌موقع آن‌ها برای جلوگیری بالا رفتن آمپر آب ماشین ضروری است.
کم بودن روغن موتور
روغن موتور علاوه بر روان‌سازی قطعات، نقش مهمی در خنک‌سازی داخلی موتور دارد. با درنظر گرفتن این موضوع که روغن در خنک‌سازی جزئی و سطح داخلی سیلندر مؤثر است، نه جایگزین سیستم خنک‌کننده! وقتی سطح روغن موتور پایین می‌آید، اصطکاک بین قطعات افزایش می‌یابد و این افزایش اصطکاک تولید گرمای شدید و غیرقابل کنترل را به همراه دارد. این موضوع باعث بالا رفتن آمپر ماشین و یاتاقان‌زدن موتور خواهد شد.
خرابی ترموستات
ترموستات قطعه‌ای است که دمای موتور را کنترل و تا زمانی که موتور به دمای مطلوب نرسد، اجازه عبور مایع خنک‌کننده به رادیاتور را نمی‌دهد. اگر ترموستات در وضعیت بسته گیر کند، مایع خنک‌کننده نمی‌تواند به خوبی در موتور بگردد و در نتیجه دمای موتور افزایش می‌یابد. نوسانات شدید آمپر و نشت مایع زیر خودرو می‌تواند نشانه‌ای از خرابی این قطعه باشد.
خرابی پمپ آب
پمپ آب را می‌توان به عنوان قلب تپنده سیستم خنک‌کننده ماشین معرفی کرد. این پمپ وظیفه به جریان انداختن مایع خنک‌کننده درون موتور و رادیاتور را بر عهده دارد. در صورت خرابی پمپ یا نشتی از آن جریان مناسب برقرار نخواهد شد و مایع خنک‌کننده نمی‌تواند گرمای موتور را دفع کند. نشانه‌های رایج این مشکل شامل صدای غیرعادی از موتور، نشتی مایع در نزدیکی پمپ یا حتی خروج بخار از رادیاتور است.
علت بالا رفتن آمپر در سرما
معمولا خودروها در فصول گرم سال جوش می‌آورند و بالا رفتن آمپر در سرما می‌تواند نشان دهنده خرابی در سیستم خنک‌کننده ماشین باشد. مهم‌ترین دلایل بالا رفتن حرارت ماشین در سرما عبارتند از:
- خرابی ترموستات
- شل بودن یا پاره شدن واترپمپ
- خرابی فن رادیاتور
- کاهش سطح مایع خنک‌کننده در رادیاتور
- وجود کثیفی و آلودگی در رادیاتور
علت بالا رفتن آمپر در سرعت بالا
در حالت طبیعی زمانی که خودرو با سرعت بالا حرکت می‌کند، هوا از طریق جلوپنجره به رادیاتور برخورد و باعث بهبود فرآیند خنک‌سازی موتور می‌شود. پس آمپر ماشین در این شرایط باید یا ثابت بماند یا حتی مقداری هم کاهش یابد. اما اگر حرکت با سرعت‌های بالا باعث بالا رفتن آمپر آب ماشین شود، این موضوع نشان‌دهنده نقص در سیستم خنک‌کننده خودرو است. مهم‌ترین دلایل بالا رفتن آمپر ماشین در سرعت بالا عبارت‌اند از:
- خرابی فن‌ها
- مشکلات رادیاتور
- کم بودن آب رادیاتور (مایع خنک‌کننده یا ضدیخ-آب)
- نبود مایع خنک‌کننده در رادیاتور
- وجود نشتی در رادیاتور
- مسدود بودن اگزوز (البته در موارد خاص از جمله افزایش فشار برگشتی).
علت بالا رفتن آمپر در ترافیک
یکی از شایع‌ترین شرایطی که در آن دمای موتور بالا می‌رود و آمپر آب افزایش می‌یابد، ایستادن طولانی‌مدت در ترافیک است. بالا رفتن آمپر در حالت درجا به دلیل مختلفی مانند:
- حرکت با سرعت پایین
- ایست کامل خودرو
- قطع شدم جریان هوای طبیعی به رادیاتور
- وارد شدن حرارت اگزوز جلویی به داخل کاپوت
این نکته را در نظر داشته باشید که بالا رفتن آمپر ماشین فقط مخصوص زمانی که خودرو در حال حرکت است، نیست. بالا رفتن آمپر بعد از خاموش شدن به این معنی است که موتور خودرو همچنان داغ است و برای خنک شدن نیاز دارد تا فن مدت زمانی کار کند. این موضوع طبیعی است و در بیشتر موارد جای نگرانی ندارد. گاهی اوقات هم بالا رفتن آمپر با روشن شدن چراغ همراه است. این مورد معمولا به دلیل خراب‌بودن اتصال بدنه رخ می‌دهد. برای رفع این مشکل می‌توانید به یک باتری‌ساز ماهر مراجعه کنید.
اقدامات لازم هنگام بالا رفتن آمپر خودرو
بالا رفتن آمپر ماشین ممکن است برای هر راننده‌ای اتفاق بیفتد؛ پس بهتر است بدانیم در چنین شرایطی چه اقداماتی انجام دهیم. مهم‌ترین اقدامات لازم هنگام بالا رفتن آمپر خودرو عبارت‌اند از:
توقف کنید اما خودرو را خاموش نکنید
اگر متوجه بالا رفتن آمپر ماشین شدید، اولین و مهم‌ترین اقدام شما باید متوقف‌‌کردن خودرو در مکانی امن باشد. ادامه رانندگی در این وضعیت، می‌تواند باعث آسیب جدی به اجزای داخلی موتور مانند واشر سرسیلندر شود. کاپوت را باز کنید و اجازه دهید تا گرما خارج و هوا به موتور بخورد. به هیچ عنوان تاکید می‌کنیم به هیچ عنوان درب رادیاتور را بلافاصله باز نکنید. باز کردن درب رادیاتور زمانی‌که ماشین جوش آورده باعث پاشش آب می‌شود و احتمال سوختگی شدید در این حالت وجود دارد. خیلی از افراد به سرعت خودروی خود را خاموش می‌کنند، اما این کار باعث توقف گردش آب در سیستم خنک‌کننده می‌شود.
اگر کولر روشن است، آن را خاموش کنید
هنگام بالا رفتن دمای موتور، روشن بودن کولر فشار بیشتری به موتور وارد می‌کند. با خاموش کردن کولر بخشی از بار اضافی از روی موتور برداشته می‌شود و کمک می‌کند تا دما کاهش یابد.
تمام شیشه‌های خودرو را پایین بکشید
باز کردن شیشه‌های خودرو گرمای داخل کابین را کاهش می‌دهد و کمک می‌کند فن‌های داخلی راحت‌تر کار کنند. اگر در مسیر شهری و شلوغ هستید، این اقدام ساده باعث تهویه بهتر و تخلیه گرمای اضافی از اطراف موتور خواهد شد.
از امداد خودرو کمک بخواهید
اگر با انجام دادن اقدامات بالا دمای موتور به حالت عادی برنگشت، حتما باید با یک متخصص تماس بگیرید. امداد خودرو یا مکانیک آشنا می‌تواند راهنمایی‌های دقیق‌تری ارائه دهد یا در صورت نیاز، خودرو را بررسی و تعمیر کند.
راه‌های جلوگیری از بالا رفتن آمپر ماشین
برای جلوگیری از بالا رفتن آمپر ماشین کافیست تا به موارد زیر توجه کنید:
- سیستم خنک‌کننده موتور شامل قطعاتی مانند رادیاتور، پمپ آب، ترموستات و شیلنگ‌ها باید به‌طور منظم بررسی شوند. این کار از بروز مشکلات ناگهانی جلوگیری می‌کند.
- کم شدن آب رادیاتور یکی از دلایل اصلی افزایش آمپر است. توصیه می‌شود حداقل هفته‌ای یک بار سطح آب رادیاتور را در حالت سرد بودن موتور بررسی کنید.
- هنگام روشن کردن کولر در فصل تابستان، دور تند فن رادیاتور باید فعال شود. اگر گاز کولر کم باشد یا فن‌ها درست کار نکنند، دمای موتور بالا می‌رود.
- پره‌های رادیاتور پس از مدتی استفاده به دلیل گرد و خاک، برگ یا حشرات مسدود می‌شوند. این گرفتگی مانع از تبادل حرارتی صحیح می‌شود. بنابراین بهتر است سالی یک بار پره‌های رادیاتور را با برس نرم یا فشار هوای ملایم تمیز کنید تا کارایی سیستم خنک‌کننده حفظ شود.
- شستن موتور خودرو با آب می‌تواند به قطعات الکترونیکی، سنسورها و اتصالات آسیب وارد کند. رطوبت با نفوذ به قطعات می‌تواند عملکرد فن یا سایر اجزای سیستم خنک‌کننده را مختل کند. پس تا می‌توانید قید شستن موتور با آب را بزنید.
- همیشه از ترکیب استاندارد ۵۰-۵۰ آب مقطر و ضدیخ برای پر کردن سیستم خنک‌کننده استفاده کنید. این ترکیب از جوش‌آوردن و یخ‌زدگی آب جلوگیری کرده و مانع از خوردگی داخل رادیاتور و مسیرهای خنک‌کننده می‌شود.
سخن پایانی
در این مقاله ما به‌طور کامل در خصوص دلایل بالا رفتن آمپر ماشین و نحوه رفع این مشکل صحبت کردیم. بالا رفتن آمپر ماشین در فصول گرم سال (به ویژه استان‌های گرمسیری) موضوع رایج است و خیلی از خودروها با این مشکل مواجه خواهند شد. بالا رفتن آمپر آب ماشین اگر به دلیل نقص فنی در سیستم خنک‌کننده نباشد، معمولا به راحتی حل می‌شود و جای نگرانی ندارد. اما اگر دلیل بالا رفتن آمپر کوییک و دیگر خودروها نقص فنی در سیستم خنک‌کننده باشد، می‌تواند به موتور آسیب‌های بسیار جدی وارد کند. پس اگر با توقف و انجام اقداماتی که در بالا به شما گفته شد، باز هم شاهد بالا رفتن آمپر ماشین بودید حتما به یک مکانیک مراجعه کنید.
سوالات متداول
آیا روغن واسکازین می‌تواند بر دما و آمپر موتور تاثیر بگذارد؟
خیر، روغن واسکازین به طور مستقیم بر دما و آمپر موتور تاثیری ندارد. این روغن مخصوص چرب کردن و محافظت از قطعات مکانیکی مانند گیربکس اتوماتیک و سایر بخش‌های خودرو است و نقشی در دمای موتور ندارد.
آیا دمای بالای موتور همیشه به معنای مشکل است؟
خیر، در شرایطی مثل رانندگی در سربالایی این احتمال وجود دارد که دمای ماشین کمی بالاتر از حد نرمال شود. این افزایش دما بعد از تمام شدن سربالایی معمولا رفع می‌شود و آمپر به جای اول خود برمی‌گردد. پس هر گردی گردو نیست و لزومی بابت نگرانی در هر بالا رفتن دمای موتوری وجود ندارد.
آیا افزایش آمپر می‌تواند به موتور آسیب برساند؟
شکی در این موضوع نداشته باشید. آب وظیفه خنک کردن موتور را دارد و اگر این سیستم به درستی عمل نکند، گرمای بیش از حد باعث آسیب‌دیدگی قطعات موتور می‌شود.
چه زمانی باید به مکانیک مراجعه کنم اگر آمپر ماشین بالا برود؟
اگر آمپر آب ماشین شما به محدوده قرمز چسبیده است، باید سریعا به مکانیک مراجعه کنید. دست دست کردن شما در این حالت باعث بروز مشکلات بسیار جدی برای خودروی شما خواهد شد.
