سنسور دور موتور یکی از قطعات الکترونیکی خودرو بوده و نقش حیاتی در نظارت بر عملکرد موتور دارد. این سیستم وظیفه اندازه‌گیری و ارسال اطلاعات مربوط به موقعیت و سرعت میل لنگ را به واحد کنترل الکترونیکی موتور (ECU) بر عهده دارد. این اطلاعات برای زمان‌بندی دقیق احتراق، تزریق سوخت و کنترل عملکرد کلی موتور لازم و ضروری هستند. بر اساس این اطلاعات تنظیمات لازم برای بهینه‌سازی مصرف سوخت، کاهش آلایندگی و افزایش کارایی موتور توسط سایر سیستم‌های خودرو انجام می‌شود.
خرابی سنسور دور موتور می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند روشن‌نشدن موتور، کاهش کارایی، قدرت و شتاب موتور، افزایش مصرف سوخت و حتی خاموش‌شدن ناگهانی خودرو شود. در این مطلب از همیار حامی به علائم، علل و نحوه عیب‌یابی و رفع خطای سنسور دور موتور خواهیم پرداخت.
علائم خرابی سنسور دور موتور
علائم خرابی سنسور دور موتور در خودروها می‌تواند به صورت‌های مختلفی ظاهر شود که یکی از اصلی‌ترین نشانه‌ها این است که اگر خودرو با زدن استارت روشن نشود یا بلافاصله پس از روشن‌شدن، خاموش شود، احتمالاً سنسور دور موتور دچار مشکل شده است. برخی دیگر از مهم‌ترین علائم خرابی در سنسور دور موتور عبارت‌اند از:
کاهش عملکرد شتاب‌گیری (Decreased acceleration performance)
خرابی سنسور دور موتور باعث می‌شود که واحد کنترل الکترونیکی موتور (ECU) نتواند اطلاعات سرعت را به‌درستی دریافت کند. این امر بر کنترل تزریق سوخت و زمان‌بندی احتراق تأثیر می‌گذارد و در نتیجه، عملکرد شتاب‌گیری خودرو کاهش پیدا می‌کند.
مشکلات در تعویض دنده (Shift issue)
در خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک، تعویض دنده به سیگنال‌های ارائه شده توسط سنسور دور موتور وابسته است. اگر این سنسور خراب شود، گیربکس ممکن است با مشکلاتی مانند تعویض دنده نامناسب، تأخیر در تعویض دنده یا عدم توانایی در تعویض دنده مواجه شود.
نمایش نادرست سرعت خودرو (Abnormal vehicle speed display)
یک سنسور معیوب می‌تواند باعث نمایش نادرست یا حتی عدم نمایش کامل سرعت خودرو بر روی داشبورد شود. این نه‌تنها بر قضاوت راننده از سرعت خودرو تأثیر می‌گذارد، بلکه ممکن است به خطرات ایمنی مانند سرعت غیرمجاز منجر شود.
اختلال در سیستم ترمز (Abnormal braking system)
در خودروهای مجهز به سیستم‌های ضدلغزش (مانند ABS)، سنسور دور موتور خراب می‌تواند باعث شود که سیستم نتواند سرعت چرخ‌ها را به‌درستی تشخیص دهد. این امر بر اثربخشی ترمز تأثیر می‌گذارد، مسافت ترمز را افزایش می‌دهد و حتی در هنگام دورزدن باعث ازدست‌دادن پایداری می‌شود.
روشن‌شدن چراغ چک موتور (Engine malfunction light on)
وقتی سنسور دور موتور دچار مشکل می‌شود، سیستم کامپیوتر خودرو این ناهنجاری را تشخیص می‌دهد و چراغ چک موتور را روشن می‌کند و به راننده هشدار می‌دهد که خودرو نیاز به بررسی و تعمیر دارد. برای آشنایی با
اختلال در کروز کنترل (Cruise control failure)
سیستم کنترل سرعت (کروز کنترل) برای حفظ سرعت تعیین شده خودرو به سیگنال سرعت ارائه شده توسط سنسور دور موتور وابسته است. اگر این سنسور خراب شود، سیستم کروز کنترل به‌درستی کار نمی‌کند.
کثیفی سنسور دور موتور و علائم آن
کثیفی سنسور دور موتور نیز می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در عملکرد خودرو شود. سنسور دور موتور به دلیل داشتن نوک مغناطیسی، مستعد جذب براده‌های آهن و سایر ذرات فلزی است که به‌مرورزمان روی سطح آن تجمع می‌کنند. این کثیفی می‌تواند عملکرد صحیح سنسور را مختل کرده و از ارسال اطلاعات دقیق به ECU جلوگیری کند. در نتیجه، علائمی مانند نوسانات ناگهانی دور موتور، افت شتاب خودرو و دشواری در روشن‌شدن موتور هنگام استارت‌زدن بروز می‌کند. خوشبختانه، در بسیاری از موارد، تمیزکردن سنسور دور موتور می‌تواند این مشکلات را برطرف کند. برای این کار، باید موقعیت سنسور را پیدا کرد که معمولاً در نزدیکی فلایویل یا روی قاب تسمه تایم یا زنجیر تایم قرار دارد.
دلایل خرابی سنسور دور موتور
سنسور دور موتور، مانند هر قطعه الکترونیکی یا مکانیکی دیگر، ممکن است به دلایل مختلفی دچار خرابی شود که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- حرارت بیش از حد و قرارگرفتن در معرض حرارت بالای موتور که گاهی اوقات می‌تواند باعث ذوب‌شدن اجزای سنسور دور موتور شود.
- مشکلات در مدار داخلی سنسور، سیم‌کشی نامناسب، قطعی، شل‌شدگی یا دچار خوردگی شدن کانکتورهای سنسور، اتصال کوتاه یا خوردگی سیم‌های متصل به سنسور یا نوسانات برق می‌توانند سیگنال‌های ارسالی توسط سنسور را مختل کرده و به خرابی آن بینجامند.
- تصادفات، برخورد با موانع یا ضربه‌های ناشی از تعمیرات نادرست یا حوادث دیگر می‌توانند باعث شکستگی یا آسیب‌دیدگی سنسور شوند.
- آلودگی و کثیفی سنسور دور موتور می‌تواند بر عملکرد آن تأثیر منفی بگذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در خودرو شود.
- با گذشت زمان، سنسور دور موتور ممکن است به دلیل ارتعاشات و عوامل محیطی دچار استهلاک و فرسودگی شود.
روش‌های تست خرابی سنسور دور موتور
همان‌طور که گفتیم سنسور دور موتور اطلاعات مربوط به موقعیت و سرعت میل‌لنگ را به ECU ارسال می‌کند. خرابی این سنسور می‌تواند منجر به مشکلات متعددی از جمله روشن‌نشدن خودرو، خاموش‌شدن ناگهانی و کاهش عملکرد موتور شود. برای تشخیص خرابی این سنسور، روش‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به دو روش رایج تست سنسور دور موتور می‌پردازیم.
تست سنسور دور موتور با دستگاه دیاگ
استفاده از دستگاه دیاگ برای عیب‌یابی سنسور دور موتور یک روش دقیق و سریع است. این دستگاه می‌تواند خطاهای ثبت شده در سیستم مدیریت موتور (ECU) را نمایش دهد و مشخص کند که آیا سنسور دور موتور دچار مشکل شده است یا خیر. با اتصال دستگاه دیاگ به پورت OBD-II خودرو، این دستگاه، کدهای خطای ذخیره شده در ECU را خوانده و نمایش می‌دهد.
کد خطا در خرابی سنسور دور موتور (مانند P0335 یا P0336) نشان‌دهنده وجود مشکل در این قطعه هستند. علاوه بر این، دستگاه دیاگ می‌تواند اطلاعات لحظه‌ای (live data) مربوط به سنسور را نیز نمایش دهد که این امر در بررسی عملکرد و سیگنال خروجی سنسور مفید خواهد بود. با بررسی این اطلاعات، می‌توان به طور دقیق‌تر خرابی سنسور را تشخیص داد.
بررسی با مولتی‌متر در خرابی سنسور دور موتور
مولتی‌متر برای بررسی مقاومت در خرابی سنسور دور موتور کاربرد دارد. برای تست سنسور دور موتور با مولتی‌متر، ابتدا سوکت سنسور را از سیم‌کشی جدا کنید. سپس، سلکتور مولتی‌متر را روی حالت اهم قرار دهید و دو سر پروب را به پایه‌های یک و دو سنسور متصل کنید. مقادیر مقاومت برای سنسورهای مختلف متفاوت است. برای مثال، در برخی خودروها مقاومت باید بین ۳۰۰ تا ۴۲۰ اهم باشد، درحالی‌که در برخی دیگر بین ۸۸۰ تا ۹۵۰ اهم است.
در واقع، مقدار مقاومت اندازه‌گیری شده باید در محدوده مشخص شده توسط سازنده خودرو باشد. اگر مقدار مقاومت خارج از این محدوده باشد، سنسور احتمالاً خراب است. همچنین، می‌توان با استفاده از مولتی‌متر سیگنال خروجی سنسور را نیز بررسی کرد. برای این کار، درحالی‌که موتور روشن است، ولتاژ خروجی سنسور را اندازه‌گیری می‌کنیم. تغییرات ناگهانی یا عدم وجود ولتاژ، نشان‌دهنده خرابی سنسور است.
رفع خطای سنسور دور موتور
رفع خطای سنسور دور موتور به نوع و علت خرابی بستگی دارد و شامل چند مرحله است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
- تمیزکردن سنسور: اگر سنسور به دلیل تجمع براده‌های فلزی یا کثیفی دچار مشکل شده، قطعاً تمیزکردن آن می‌تواند مشکل را حل کند. برای این کار، سنسور را از محل نصب خود جدا کرده و با استفاده از یک‌پارچه تمیز و خشک یا افشانه تمیزکننده مخصوص، آن را تمیز کنید. توجه داشته باشید که از مواد شیمیایی قوی یا آب برای تمیزکردن سنسور استفاده نکنید. در صورت لزوم، نوک سنسور را روغن‌کاری کنید.
- بررسی و تعمیر سیم‌کشی و کانکتورها: سیم‌کشی و کانکتورهای سنسور را از نظر قطعی، اتصال کوتاه یا خوردگی بررسی کنید. در صورت وجود هرگونه مشکل، سیم‌کشی را تعمیر یا تعویض کرده و کانکتورها را تمیز کنید.
- تعویض سنسور: اگر سنسور به دلیل آسیب فیزیکی، خرابی داخلی یا فرسودگی دچار مشکل شده باشد، باید آن را تعویض کنید. سنسور جدید را باتوجه‌به مدل و سال ساخت خودرو تهیه کنید. سنسور جدید را به‌درستی نصب‌کرده و سیم‌کشی و کانکتورها را به آن متصل کنید.
- پاک‌کردن کدهای خطا با دستگاه دیاگ: دستگاه دیاگ را به پورت OBD-II خودرو متصل کنید. کدهای خطا را بررسی کنید تا ببینید آیا خطایی مربوط به سنسور دور موتور وجود دارد یا خیر. پس از رفع مشکل، از دستگاه دیاگ برای پاک‌کردن کدهای خطا (DTC) مربوط به سنسور دور موتور استفاده کنید. این کار باعث خاموش‌شدن چراغ چک موتور می‌شود. اگر خطا پس از پاک‌کردن دوباره ظاهر شد، ممکن است سنسور نیاز به تعویض داشته باشد.
- بررسی فاصله سنسور و فلایویل: فاصله بین سر سنسور دور موتور و دنده‌های فلایویل را بررسی کنید. این فاصله باید بین ۰.۵ تا ۱.۵ میلی‌متر باشد. در صورت نیاز، این فاصله را تنظیم کنید تا عملکرد سنسور بهینه شود.
- بررسی سایر اجزای مرتبط: اگر پس از تعویض سنسور، بازهم خطا وجود دارد، ممکن است مشکل در واحد کنترل الکترونیکی (ECU) یا سایر اجزای مرتبط باشد. در این صورت، با یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید تا مشکل به‌درستی شناسایی و حل شود.
عواقب خرابی سنسور دور موتور
خرابی سنسور دور موتور می‌تواند عواقب جدی بر عملکرد و ایمنی خودرو داشته باشد. ازآنجاکه این سنسور وظیفه ارسال اطلاعات دقیق در مورد دور موتور به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) را دارد، اختلال در عملکرد آن منجر به ناهماهنگی در زمان‌بندی احتراق و تزریق سوخت می‌شود. در واقع اگر این سنسور خراب شود، موتور ممکن است به‌سختی روشن شده یا بلافاصله پس از استارت‌زدن خاموش شود. همچنین، این خرابی می‌تواند منجر به افزایش مصرف سوخت، لرزش و نوسانات موتور و کاهش راندمان آن شود. روشن‌شدن چراغ چک موتور نیز یکی از نشانه‌های خرابی این سنسور است.
در برخی موارد، خرابی سنسور دور موتور ممکن است به اختلال در سیستم‌های ایمنی مانند ABS منجر شود که در نهایت ایمنی راننده و سرنشینان را به خطر می‌اندازد. در نهایت، خرابی سنسور دور موتور می‌تواند به مشکلاتی مانند کاهش شتاب خودرو، اختلال در عملکرد سیستم‌های الکترونیکی و افزایش آلایندگی منجر شود.
عمر مفید سنسور دور موتور به عوامل مختلفی مانند کیفیت ساخت، شرایط کارکرد، نوع استفاده، میزان فشار و شرایط محیطی بستگی دارد. به‌طورکلی، نمی‌توان بازه زمانی مشخصی برای عمر مفید این سنسور در نظر گرفت. بااین‌حال، تجربه نشان می‌دهد که یک سنسور دور موتور اگر باکیفیت باشد، می‌تواند بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار کیلومتر بدون مشکل کار کند. عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و مواد شیمیایی نیز بر عملکرد و طول عمر آن تأثیر می‌گذارند.
جمع‌بندی
خرابی سنسور دور موتور می‌تواند به مشکلات جدی در عملکرد خودرو منجر شود و به همین دلیل، شناسایی و تعمیر به‌موقع آن بسیار مهم است. این سنسور نقش حیاتی در ارسال اطلاعات دور موتور به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) دارد و خرابی آن می‌تواند منجر به کاهش کارایی موتور، افزایش مصرف سوخت، و مشکلات در استارت‌زدن خودرو شود. با استفاده از روش‌های تست مانند دستگاه دیاگ و مولتی‌متر، می‌توان به‌سرعت خرابی را تشخیص داد و با تعویض یا تعمیر سنسور، عملکرد خودرو را به حالت بهینه برگرداند. با تضمین اصالت شمع خودرو و لوازم‌یدکی آن قطعاً می‌توانید از آسیب بیشتر به موتور جلوگیری کنید.
می‌توان با کمک ابزار تشخیص شمع NGK اصلی همیار حامی از اصل بودن این محصولات مطمئن شد. همیار حامی با هدف اطمینان از اصالت و کیفیت قطعات، لیبل‌های شناسه اصالت را برای کالاها در نظر گرفته است. مشتریان می‌توانند با مراجعه به صفحه بررسی اصالت محصول، مراحل انجام این کار را مشاهده کنند. درواقع از طریق بات‌های تلگرامی همیار حامی، امکان یافتن شمع خودرو را در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم است و مجموعه با ارائه خدمات مشاوره‌ای و اطمینان از اصالت محصولات، توانسته است اعتماد مشتریان را جلب کند.
