جوش آوردن ماشین یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از رانندگان در شرایط مختلف چه در هوای گرم تابستان، چه در ترافیک شهری یا حتی در مسیرهای طولانی و سربالایی با آن روبه‌رو می‌شوند. این پدیده نشان‌دهنده بروز اختلال در سیستم خنک‌کننده موتور است و بی‌توجهی به آن آسیب‌های جدی و پرهزینه‌ای به قطعات حیاتی خودرو وارد می‌کند. شناخت دقیق علائم، دلایل و روش‌های پیشگیری از جوش‌آوردن، نقش مهمی در حفظ سلامت خودرو و افزایش ایمنی در زمان رانندگی دارد. در این مطلب به بررسی کامل موضوع جوش‌آوردن ماشین و راهکارهای مقابله با آن می‌پردازیم. همراه ما باشید.
جوش آوردن ماشین چیست؟
جوش آوردن ماشین وضعیتی است که در آن دمای موتور بیش‌ازحد بالا می‌رود و سیستم خنک‌کننده نمی‌تواند به‌درستی گرمای ایجادشده را کنترل کند. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سطح آب رادیاتور پایین باشد، ترموستات گیر کرده باشد یا فن خنک‌کننده عمل نکند. جوش‌آوردن باعث افزایش فشار در مدار خنک‌کننده می‌شود و اغلب بخار از زیر کاپوت خارج می‌شود.
از این رو، اگر خودرو به‌موقع متوقف نشود، خطر آسیب به واشر سرسیلندر، ترک برداشتن بلوک سیلندر و حتی از کار افتادن کامل موتور وجود دارد. توجه داشته باشید که علت جوش آوردن ماشین پژو نیز اغلب به عملکرد نادرست ترموستات یا خرابی در واترپمپ مربوط می‌شود که در مدل‌های ۴۰۵ یا ۲۰۶ شایع است.
علائم جوش آوردن ماشین چیست؟
از مهم‌ترین علائم جوش آوردن ماشین بالا رفتن غیرعادی دمای موتور روی آمپر است، جایی که عقربه دما به ناحیه قرمز نزدیک می‌شود. همچنین ممکن است بخار یا دود سفید از زیر کاپوت بیرون بزند یا بوی نامطبوعی مانند سوختگی حس شود. افت توان موتور، خاموش شدن ناگهانی خودرو یا روشن شدن چراغ هشدار دمای بالا روی داشبورد نیز از دیگر علائم جوش‌آوردن ماشین هستند. علاوه بر این، صدای غیرطبیعی موتور یا ایجاد لکه‌های آب و بخار نیز از اطراف رادیاتور یا درپوش آن هم مشاهده می‌شود که نشانه وجود مشکل در سیستم خنک‌کننده است.
علت جوش آوردن ماشین در هوای سرد؟
جوش‌آوردن در هوای سرد اگرچه غیرمعمول به‌نظر می‌رسد، اما دلایل مشخصی دارد که در زیر بیان میکنیم:
- یخ‌زدگی یا عملکرد نادرست ترموستات از دلایل اصلی این مشکل هستند.
- اگر ترموستات در حالت بسته گیر کند، جریان آب در موتور متوقف می‌شود و گرمای داخلی تخلیه نمی‌شود.
- در صورت نشت ضدیخ یا استفاده از آب خالص به‌جای محلول ضدیخ و ضدجوش، دمای مناسب حفظ نمی‌شود.
درنظر داشته باشید که عملکرد ضعیف پمپ آب یا یخ‌زدگی جزئی در بخش‌هایی از سیستم خنک‌کننده، مانع گردش صحیح مایع و باعث افزایش دمای موتور می‌شود. در نتیجه، حرارت در موتور باقی می‌ماند و باعث جوش‌آوردن خودرو می‌شود. علت جوش آوردن ماشین آردی نیز به همین موضوع مربوط می‌شود، به‌ویژه در صورت وجود هوا در مسیر گردش آب یا خرابی ترموستات.
علت جوش آوردن ماشین در حالت درجا
برخی از مهم‌ترین علت جوش آوردن ماشین در حالت درجا عبارت‌اند از
- خرابی فن خنک‌کننده: مانع از کاهش دمای موتور می‌شود.
- نقص در سنسور دمای آب: باعث فعال نشدن فن در زمان لازم می‌شود.
- کم بودن سطح مایع خنک‌کننده: عملکرد مناسب سیستم خنک‌کننده را مختل می‌کند.
- وجود هوا در مدار خنک‌کننده: مانع از گردش مؤثر مایع در سیستم می‌شود.
- خرابی ترموستات: باعث مسدود شدن مسیر گردش آب و افزایش دمای موتور می‌شود.
- شرایط نامطلوب محیطی مانند ترافیک یا هوای گرم: خنک‌کاری طبیعی را دشوارتر کرده و احتمال جوش‌آوردن را افزایش می‌دهد.
عوامل مؤثر در جوش آوردن ماشین در سربالایی
جوش آوردن ماشین در سربالایی به عوامل مختلف زیر بستگی دارد:
- سطح پایین مایع خنک‌کننده
- خرابی یا گیر کردن ترموستات
- عملکرد ضعیف فن خنک‌کننده
- گرفتگی یا رسوب در رادیاتور
- در برخی خودروها، تهویه رادیاتور هنگام حرکت کند یا ایستادن به‌خوبی انجام نمی‌شود.
- استفاده از دنده نامناسب یا افزایش فشار روی موتور در سربالایی باعث افزایش دمای موتور شده و در نتیجه، احتمال جوش‌آوردن را بالا می‌برد.
اگر خودروی شما پراید است، برای رفع جوش آوردن پراید در سربالایی، باید به صورت دقیق فن، سنسور دما، رادیات و هواگیری صحیح سیستم بررسی شوند.
دلیل روشن‌نشدن ماشین بعد از جوش‌آوردن چیست؟
اگر خودرو پس از جوش‌آوردن روشن نمی‌شود، احتمال آسیب جدی به اجزای داخلی موتور وجود دارد. یکی از رایج‌ترین مشکلات، سوختن واشر سرسیلندر است که در کاهش تراکم سیلندر و ناتوانی در استارت موثر است. همچنین ممکن است موتور قفل حرارتی شده باشد؛ یعنی بر اثر گرمای بیش از حد، قطعات فلزی مانند پیستون و سیلندر به هم چسبیده باشند. گاهی نیز سنسورهای حرارتی و سیستم ECU با دمای بالا دچار اختلال شده و استارت را غیرفعال می‌کنند. در مواردی نیز ممکن است باتری یا استارت، تحت تأثیر حرارت شدید، عملکرد خود را از دست بدهند و مانع از روشن شدن مجدد خودرو می‌شوند.
کولر چه تأثیری بر جوش آوردن ماشین دارد؟
استفاده از کولر در زمان‌هایی که خودرو تحت‌فشار است، مانند ترافیک یا سربالایی، باعث افزایش بار کاری روی موتور می‌شود. سیستم تهویه با استفاده از کمپرسور، از توان موتور بهره می‌برد و گرمای مضاعفی ایجاد می‌کند. اگر سیستم خنک‌کننده ظرفیت کافی نداشته باشد یا دچار نقص باشد، استفاده هم‌زمان از کولر باعث بالا رفتن دمای موتور و در نهایت باعث جوش‌آوردن خودرو می‌شود.
در برخی خودروها، فن خنک‌کننده تنها هنگام روشن بودن کولر فعال می‌شود؛ در چنین مواردی اگر کولر خاموش باشد، خنک‌کاری انجام نمی‌شود و دمای موتور بالا می‌رود. بنابراین کولر هم به‌طور مستقیم و هم غیرمستقیم در این مسئله نقش دارد که در خودروهایی مانند پراید انژکتور دیده می‌شود. از این رو، علت جوش آوردن پراید انژکتور ترکیبی از خرابی فن، ضعف ترموستات و فشار کمپرسور کولر است.
عوارض جوش آوردن ماشین کدام‌اند؟
جوش آوردن ماشین اگر به‌موقع کنترل نشود، عوارض سنگینی در پی دارد. یکی از رایج‌ترین مشکلات، سوختن واشر سرسیلندر است که تعمیر پرهزینه‌ای به‌دنبال دارد. همچنین احتمال ترک خوردن یا تاب برداشتن سرسیلندر و حتی خرابی موتور نیز وجود دارد. اگر گرما بیش از حد بالا رود، پیستون‌ها و سوپاپ‌ها ممکن است دچار آسیب شوند. در موارد شدید، جوش‌آوردن باعث نشت مایع خنک‌کننده، خرابی رادیاتور، ترک در بلوک سیلندر یا قفل کردن کامل موتور می‌شود. این عوارض نه‌تنها تعمیرات سنگینی دارند بلکه در صورت وقوع در جاده، امنیت سرنشینان را نیز به خطر می‌اندازند. از این رو، علت جوش آوردن ماشین پژو پارس نیز معمولاً به خرابی سنسور دمای آب یا عدم عملکرد فن برمی‌گردد.
اقدامات لازم و نکات ایمنی هنگام جوش آوردن خودرو
اگر خودرو جوش آورد، هرگز به رانندگی ادامه ندهید؛ زیرا گاز دادن و فشار روی موتور، دمای آن را بیشتر کرده و آسیب‌های جدی به همراه دارد. خودرو را در اولین مکان امن متوقف کنید، اما بلافاصله خاموش نکنید، چون گردش آب در رادیاتور متوقف شده و گرما در موتور حبس می‌شود که خطر چسبیدن رینگ به سیلندر را دارد. همچنین درپوش رادیاتور را تا خنک شدن کامل موتور باز نکنید، زیرا فشار بخار و آب داغ اغلب باعث سوختگی می‌شود.
از طرفی، برای باز کردن درپوش، ابتدا از یک پارچه استفاده کنید و به‌آرامی آن را شل کنید. هرگز آب سرد را مستقیماً روی موتور نریزید، چون احتمال ترک خوردن پوسته آن وجود دارد. توجه داشته باشید اگر مجدد ماشین جوش آورد، حتماً خودرو را به یک مکانیک متخصص نشان دهید و سیستم خنک‌کننده را به‌طور کامل بررسی کنید.
روش‌های جلوگیری از جوش آوردن ماشین
برای پیشگیری از جوش آوردن ماشین، نگهداری منظم سیستم خنک‌کننده ضروری است. باید به‌صورت دوره‌ای سطح مایع خنک‌کننده بررسی و در صورت نیاز با ترکیب مناسب ضدیخ و آب پر شود. تمیز بودن رادیاتور (سالی یک بار بهتر است تمیز شود)، عملکرد صحیح ترموستات و سالم بودن فن خنک‌کننده از دیگر موارد مهم هستند. همچنین هواگیری مدار خنک‌کننده و بررسی نشت‌های احتمالی نباید فراموش شود. در تابستان از فشار بیش‌ازحد به موتور، مانند استفاده طولانی از کولر در ترافیک، پرهیز شود. استفاده صحیح از دنده در سربالایی و رعایت سرعت مناسب در رانندگی نیز نقش مهمی در جلوگیری از افزایش دمای موتور دارد.
جمع‌بندی
در این مقاله توضیح دادیم که جوش آوردن ماشین یکی از مشکلات شایع در خودروهاست که اغلب به دلیل اختلال در عملکرد سیستم خنک‌کننده رخ می‌دهد. این مشکل در شرایط مختلفی مانند ترافیک، سربالایی، گرمای تابستان یا حتی هوای سرد ظاهر می‌شود و در صورت بی‌توجهی، باعث آسیب جدی به موتور، واشر سرسیلندر، رادیاتور یا بلوک سیلندر می‌شود.
علائمی همچون بالا رفتن دمای آمپر، خروج بخار از کاپوت و کاهش توان موتور باید جدی گرفته شود. همچنین عواملی مانند خرابی ترموستات، کم بودن مایع خنک‌کننده، خرابی فن یا پمپ آب از مهم‌ترین دلایل جوش‌آوردن ماشین هستند. هنگام بروز این مشکل، توقف در محل امن، خاموش نکردن سریع موتور، باز نکردن درپوش رادیاتور تا زمان خنک شدن و نریختن آب سرد روی موتور از نکات ایمنی ضروری‌اند. در نهایت برای پیشگیری، بررسی منظم سطح آب رادیاتور، عملکرد ترموستات و فن، استفاده از ضدیخ مناسب و رانندگی صحیح در سربالایی و هوای گرم توصیه می‌شود.
سوالات متداول:
آیا جوش آوردن ماشین می‌تواند به موتور آسیب برساند؟
جوش آوردن ماشین خسارت‌های جدی به موتور وارد می‌کند. این وضعیت اغلب منجر به آسیب دیدن واشر سرسیلندر، تاب برداشتن سرسیلندر یا حتی خرابی کامل موتور می‌شود و در صورت بی‌توجهی، هزینه‌های سنگینی برای تعمیر در پی دارد.
آیا جوش آوردن ماشین فقط در فصل تابستان اتفاق می‌افتد؟
جوش آوردن ماشین محدود به تابستان نیست و در فصل زمستان نیز اتفاق می‌افتد، به‌ویژه زمانی که ترموستات درست کار نکند یا از ضدیخ به‌درستی استفاده نشده باشد. اختلال در عملکرد سیستم خنک‌کننده در هوای سرد نیز باعث افزایش دمای موتور می‌شود.
چند وقت یک‌بار باید سیستم خنک‌کننده را سرویس کنم؟
سیستم خنک‌کننده خودرو باید به‌صورت منظم بررسی و سرویس شود؛ معمولاً توصیه می‌شود هر ۲۰ تا ۳۰ هزار کیلومتر یا حداقل سالی یک‌بار این کار انجام گیرد. این بازه به شرایط رانندگی و نوع خودرو نیز بستگی دارد و رسیدگی منظم از بروز مشکلاتی مثل جوش‌آوردن جلوگیری می‌کند.
