شمع خودرو، قطعه‌ای کوچک اما حیاتی در موتور خودرو است که با ایجاد جرقه‌ای قوی و دقیق، مخلوط سوخت و هوا را در محفظه احتراق مشتعل کرده و انرژی موردنیاز برای حرکت خودرو را فراهم می‌آورد. با پیشرفت تکنولوژی خودرو، انواع شمع خودرو با ویژگی‌های متفاوت وارد بازار شده‌اند. دو نوع از پرکاربردترین شمع‌ها، شمع تک پلاتین و شمع دو پلاتین هستند.
هر یک از این شمع‌ها مزایا و کاربردهای خاصی دارند و انتخاب مناسب‌ترین نوع شمع، مستلزم آشنایی با تفاوت‌های آن‌ها است. در ادامه این مطلب، به بررسی تفاوت شمع تک پلاتین و شمع دو پلاتین خواهیم پرداخت تا در نهایت به این نتیجه برسید که کدام یک از این دو نوع شمع برای خودروی شما مناسب‌تر است.
شمع تک پلاتین چیست؟
شمع تک پلاتین، قطعه‌ای است که در آن از فلز گران‌بهای پلاتین برای الکترود مرکزی استفاده شده است. پلاتین به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت و سایش، طول عمر شمع را به طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. همچنین، رسانایی بالای پلاتین باعث می‌شود جرقه‌ای قوی‌تر و پایدارتر ایجاد شود که منجر به احتراق بهتر مخلوط سوخت و هوا و در نتیجه عملکرد بهتر موتور می‌شود.
مطالعه بیشتر: راه‌های افزایش عمر شمع ماشین
مزایا و معایب شمع تک پلاتین
یکی از برجسته‌ترین مزایای شمع‌های تک پلاتین، طول عمر بالای آن‌ها است. استفاده از فلز گران‌بهای پلاتین در ساخت الکترود مرکزی این شمع‌ها، مقاومت آن‌ها را در برابر حرارت و سایش به‌شدت افزایش داده است. به همین دلیل، شمع‌های تک پلاتین معمولاً دوام بیشتری نسبت به شمع‌های ساخته شده از مواد دیگر مانند مس دارند.
از نظر اقتصادی، شمع‌های تک پلاتین نسبت به شمع‌های دو پلاتین یا ایریدیومی معمولاً قیمت پایین‌تری دارند. ازاین‌رو این نوع شمع‌ها برای بسیاری از صاحبان خودرو، به‌خصوص برای خودروهای معمولی و با کاربری روزمره، انتخابی اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه است. همچنین شمع‌های تک پلاتین به دلیل ساختار ساده و سازگاری با اکثر سیستم‌های احتراق خودرو، به‌راحتی نصب می‌شوند، در نتیجه تعویض شمع‌های تک پلاتین در مقایسه با برخی از انواع دیگر، سریع‌تر و آسان‌تر انجام می‌شود. برای آگاهی بیشتر درباره مراحل تعویض شمع و ابزارهای مورد نیاز آن، پیشنهاد می‌کنیم مقاله جامع همیارحامی با موضوع “نحوه تعویض شمع خودرو“ را مطالعه کنید.
اگرچه شمع‌های تک پلاتین برای اکثر خودروهای معمولی مناسب هستند، اما ممکن است برای خودروهای پیشرفته با سیستم‌های احتراق پیچیده و نیازمند جرقه‌های بسیار دقیق، کارایی کافی نداشته باشند. همچنین با گذشت زمان و افزایش تعداد جرقه‌ها، الکترود تک پلاتین ممکن است دچار سایش و خوردگی شده و کیفیت جرقه تولیدی کاهش یابد. این امر می‌تواند منجر به کاهش عملکرد موتور، افزایش مصرف سوخت و تولید آلاینده‌های بیشتر شود. همچنین، در شرایط سخت‌کاری موتور مانند رانندگی در دورهای بالا یا تحت بار سنگین، این مشکل زودتر بروز می‌کند.
شمع دو پلاتین چیست؟
شمع دو پلاتین نوعی شمع خودرو است که در آن، نه‌تنها الکترود مرکزی، بلکه الکترود زمین نیز از جنس پلاتین ساخته شده است. این ویژگی باعث می‌شود که جرقه ایجاد شده در محفظه احتراق، قوی‌تر، پایدارتر و یکنواخت‌تر باشد. همچنین استفاده از دو الکترود پلاتینی، عملکرد شمع را در خودروهایی که از سیستم جرقه‌زنی دوطرفه استفاده می‌کنند، بهینه کرده و باعث بهبود احتراق و کاهش مصرف سوخت می‌شود.
مزایا و معایب شمع دو پلاتین
یکی از مهم‌ترین مزایای شمع‌های دو پلاتین، کیفیت بالای جرقه‌ای است که تولید می‌کنند. وجود دونقطه جرقه در این نوع شمع‌ها، باعث می‌شود جرقه ایجاد شده پایدارتر و یکنواخت‌تر باشد. این امر به بهبود احتراق مخلوط سوخت و هوا در سیلندر کمک کرده و در نتیجه، عملکرد موتور خودرو بهبود می‌یابد. همچنین، پلاتین به‌عنوان فلزی با مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت و سایش، طول عمر شمع را به طور قابل‌توجهی افزایش داده و از ایجاد رسوبات کربنی جلوگیری می‌کند. این امر باعث می‌شود شمع‌های دو پلاتین نسبت به شمع‌های تک پلاتین، نیاز به تعویض کمتری داشته باشند. به‌علاوه، شمع‌های دو پلاتین به دلیل عملکرد بهتر در شرایط سخت و فشار بالا، برای خودروهای پیشرفته و اسپرت بسیار مناسب هستند.
یکی از مهم‌ترین معایب شمع‌های دو پلاتین، قیمت بالای آن‌ها است. به دلیل استفاده از فلز گران‌بهای پلاتین در ساخت این شمع‌ها، قیمت آن‌ها نسبت به شمع‌های تک پلاتین بیشتر است. همچنین، شمع‌های دو پلاتین به تنظیمات دقیق موتور حساس هستند. نصب نادرست این شمع‌ها یا استفاده از آن‌ها در موتوری که برای آن‌ها طراحی نشده است، می‌تواند باعث کاهش عملکرد شمع و حتی آسیب‌دیدن موتور شود.
تفات شمع تک پلاتین و دو پلاتین
شمع‌های تک پلاتین و دو پلاتین از نظر مواد اولیه و کیفیت جرقه تفاوت چندانی با هم ندارند. در واقع اصلی‌ترین تفاوت شمع تک پلاتین و شمع دو پلاتین در طراحی و تعداد الکترودهای منفی است. شمع‌های دو پلاتین به دلیل داشتن دو الکترود منفی، عمر مفید بیشتری دارند. در شمع‌های تک پلاتین، با گذشت زمان الکترود مرکزی دچار خوردگی شده و فاصله بین دو الکترود افزایش می‌یابد که این امر باعث کاهش کارایی شمع می‌شود؛ اما در شمع‌های دو پلاتین، وجود دو الکترود منفی باعث می‌شود که هر بار جرقه در فاصله نزدیک‌تری بین الکترودها اتفاق بیفتد و در نتیجه، خوردگی الکترودها کندتر شده و عمر مفید شمع افزایش یابد.
شمع های چند الکترود یا چند پلاتین چیست؟
همان‌طور که گفتیم شمع‌های خودرو، قطعاتی حیاتی هستند که نقش مهمی در احتراق مخلوط سوخت و هوا در موتور ایفا می‌کنند. یکی از انواع شمع‌ها که در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده است، شمع‌های چند الکترودی یا چند پلاتینی هستند. این شمع‌ها به‌جای یک الکترود جانبی، دو یا چند الکترود جانبی دارند. وجود چندین الکترود جانبی باعث می‌شود که با فرسوده‌شدن تدریجی یک الکترود، جرقه به الکترود جانبی دیگری منتقل شود و در نتیجه، عمر مفید شمع افزایش یابد. به‌عبارت‌دیگر، شمع‌های چند الکترودی دیرتر نیاز به تعویض پیدا می‌کنند.
بااین‌حال، یک باور غلط رایج وجود دارد که شمع‌های چند الکترودی جرقه‌های بیشتری تولید می‌کنند و به همین دلیل، عملکرد موتور را بهبود می‌بخشند. این باور اشتباه است. در هر لحظه، فقط یک جرقه بین الکترود مرکزی و نزدیک‌ترین الکترود جانبی ایجاد می‌شود. دلیل این امر آن است که جریان الکتریکی همیشه کوتاه‌ترین مسیر را برای رسیدن به زمین انتخاب می‌کند. در اصل، مزیت اصلی شمع‌های چند الکترودی، افزایش طول عمر آن‌ها است نه بهبود عملکرد موتور. البته، ممکن است در برخی موارد، استفاده از شمع‌های چند الکترودی به دلیل طراحی خاص موتور یا سوخت مورداستفاده، مزایای جانبی دیگری نیز داشته باشد.
مقایسه شمع تک پلاتین و دو پلاتین
شمع‌های تک پلاتین و دو پلاتین از نظر کیفیت جرقه‌زنی تفاوت‌هایی دارند که بر عملکرد موتور تأثیر می‌گذارد. بیایید تفاوت شمع تک پلاتین و شمع دو پلاتین را از نظر جرقه‌زنی را به طور دقیق‌تر بررسی کنیم:
- کیفیت جرقه: شمع تک پلاتین به دلیل ساختار ساده‌تر و یک الکترود مرکزی، جرقه‌ای یکنواخت تولید می‌کند. این جرقه برای اکثر خودروهای استاندارد و شرایط رانندگی معمولی مناسب است. شمع دو پلاتین با داشتن دو الکترود، جرقه‌ای قوی‌تر و پایدارتر ایجاد می‌کند. این جرقه قوی‌تر باعث احتراق بهتر مخلوط سوخت و هوا شده و در نتیجه، راندمان موتور افزایش می‌یابد. همچنین، احتمال ایجاد رسوبات کربنی کاهش‌یافته و عمر شمع بیشتر می‌شود.
- پایداری جرقه: پایداری جرقه در شمع تک پلاتین در شرایط مختلف ممکن است کمی متغیر باشد؛ اما در شمع دو پلاتین، به دلیل وجود دو الکترود، پایداری جرقه بسیار بالاتر است. این ویژگی به‌ویژه در موتورهایی که تحت بار سنگین یا در دورهای بالا کار می‌کنند، اهمیت زیادی دارد. پایداری بیشتر جرقه باعث می‌شود احتراق به‌صورت کامل و یکنواخت انجام شود و از بروز مشکلاتی مانند ناک زدن جلوگیری شود.
- عملکرد در دماهای بالا: در دماهای بالا ممکن است عملکرد شمع تک پلاتین کاهش‌یافته و جرقه ضعیف‌تر شود. این امر به دلیل افزایش مقاومت الکتریکی مواد تشکیل‌دهنده شمع در دماهای بالا رخ می‌دهد. اما شمع دو پلاتین، به دلیل استفاده از پلاتین در هر دو الکترود، مقاومت بسیار بالایی در برابر حرارت دارد. در نتیجه، حتی در دماهای بسیار بالا نیز عملکرد شمع حفظ شده و جرقه قوی و پایدار تولید می‌شود. این ویژگی برای موتورهایی که تحت‌فشار زیاد کار می‌کنند و دمای محفظه احتراق آن‌ها بالاست، بسیار مهم است.
- مصرف سوخت: در شرایط عادی رانندگی، مصرف سوخت خودرو با شمع تک پلاتین مناسب است. اما در شرایط سخت و تحت بار سنگین، ممکن است به دلیل کاهش کیفیت جرقه، مصرف سوخت کمی افزایش یابد. اما به دلیل جرقه قوی‌تر و پایدارتر شمع دو پلاتین، احتراق کامل‌تر بوده و راندمان موتور بالاتر است. در نتیجه، مصرف سوخت خودرو کاهش‌یافته و عملکرد موتور بهبود می‌یابد.
در زیر جدول مقایسه تفاوت شمع تک پلاتین و شمع دو پلاتین را مشاهده می‌کنید
|
ویژگی |
شمع تک پلاتین |
شمع دو پلاتین |
|
کیفیت جرقه |
یکنواخت |
قوی‌تر و باکیفیت‌تر |
|
پایداری جرقه |
متغیر در شرایط مختلف |
بسیار بالاتر |
|
عملکرد در دماهای بالا |
ممکن است کاهش یابد |
عملکرد بهتر، مقاومت بیشتر در برابر حرارت |
|
مصرف سوخت |
مناسب در شرایط عادی |
کاهش مصرف سوخت، راندمان بالاتر |
|
قیمت |
پایین‌تر |
بالاتر |
|
طول عمر |
کمتر |
بیشتر |
|
مناسب برای |
خودروهای استاندارد و شرایط عادی |
خودروهای پیشرفته، شرایط سخت، موتورهای پرقدرت |
شمع فابریک خودرو دوگانه سوز چیست؟
شمع فابریک خودرو دوگانه‌سوز، شمعی که توسط خودروساز برای خودروهای دوگانه‌سوز طراحی و تولید شده است، باتوجه‌به مشخصات فنی موتور و نوع سوخت مصرفی (بنزین و گاز)، دارای ویژگی‌های خاصی است که باعث عملکرد بهتر موتور در هر دو حالت بنزین و گاز می‌شود. شمع‌های فابریک معمولاً از آلیاژهای خاصی ساخته شده‌اند تا در برابر حرارت بالا، خوردگی ناشی از سوخت گاز و فشار موتور مقاومت کنند. همچنین، فاصله (گپ) بین الکترودها در این شمع‌ها به‌صورت دقیق تنظیم شده است تا بهترین عملکرد را در هر دو نوع سوخت داشته باشد. استفاده از این شمع بهترین عملکرد موتور خودرو و همچنین افزایش طول عمر مفید آن را تضمین می‌کند.
ارتقای عملکرد خودروی شما با انواع شمع NGK اصل! همین حالا مدل مناسب را مشاهده کنید
جمع‌بندی
در نهایت، باید بگوییم که تفاوت شمع تک پلاتین و شمع دو پلاتین عمدتا به تعداد الکترودهای جانبی آن‌ها برمی‌گردد. شمع دو پلاتین با داشتن دو الکترود جانبی، عمری طولانی‌تر دارد و در شرایط سخت‌تر عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد. اما این به معنای آن نیست که شمع تک پلاتین کارایی ندارد. شمع‌های تک پلاتین با کیفیت مناسب، برای اکثر خودروهای معمولی و استفاده روزمره مناسب بوده، هزینه کمتری دارند و می‌توانند به‌خوبی نیازهای موتور را برآورده کند. توصیه می‌شود همیشه از شمعی استفاده کنید که با مشخصات فنی خودرو شما مطابقت داشته باشد و توسط سازنده خودرو توصیه شده باشد.
انتخاب شمع مناسب برای خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است. شمع‌های تقلبی نه‌تنها باعث کاهش عملکرد موتور و افزایش مصرف سوخت می‌شوند، بلکه می‌توانند به موتور خودرو نیز آسیب جدی وارد کنند. همیار حامی با ارائه خدمات پیامکی، بات تلگرامی اصالت‌سنج کالا و همچنین ابزار آنلاین شمع‌یاب خودرو به شما کمک می‌کند تا ببینید که آیا شمع موردنظرتات اصل است یا خیر و همچنین متوجه شوید که شمع مناسب خودروی شما هست یا خیر! با انتخاب شمع مناسب می‌توانید از عملکرد بهتر موتور، کاهش مصرف سوخت و افزایش طول عمر خودروی خود لذت ببرید.
